Como non podía ser doutro xeito tratándose dun debuxante galego, Xaquín Marín está recibindo unha chuvia de homenaxes, un auténtico trebón, por parte de diversas Administracións, asociacións culturais e medios de comunicación para conmemorar os oitenta anos que cumpre este 2023 e os máis de sesenta de traxectoria profesional. A inxente produción deste traballador infatigable lévame a reafirmarme nunha sospeita que atopou acubillo no meu caletre: a de que, cando Xaquín se incorpora da mesa na que estivo traballando durante horas para dedicarse a outros mesteres, a súa man dereita segue ela soa empuñando o rotulador, trazando riscos e aplicando cores para logo amosarlle os debuxos a un Marín de regreso. Nos seus deseños de ourive ao longo de seis décadas fixo tantas raias como as que o conde de Montecristo deixou nas paredes da lúgubre cela do castelo de If en que sufriu longo cativerio.
Digo ourive pero, vendo que sacou máis labras aos lapis das que hai nunha fábrica de mobles, poderiamos equiparalo a un carpinteiro, un carpinteiro que fixo unha ventá en La Voz de Galicia, unha fiestra que dá á alma galega, que dá a nós mesmos. Ben sabe el que o corpo dos galegos está composto nun 70 % de auga de choiva. Os seus lapis non son de madeira de cedro, senón dos nosos carballos. Durante anos delineante do estaleiro de Astano, Xaquín construiu o seu barco de papel ao que lle puxo o nome en letras brancas sobre fondo negro, igual que nos bocadillos dos seus personaxes, celebrou a botadura escachando contra a quilla unha botella de viño galego en lugar dunha de champaña e logo o navío sulcou os océanos de tinta que Marín leva gastados en longa singradura. E somos moitísimos os que cada mañá nos subimos a ese barco, asomados ao ollo de boi da viñeta. Polos debuxos adiante camiñan os característicos pés que ameazan esmagar o desventurado, e para os que o noso artista é a forma do seu zapato. E, dende logo, as linguas galegas repoludas e rosadas, ás que se afana en liberar dos distintos frenillos. El na súa non ten pelos, que reserva para a melena hirsuta e a alba barba de filósofo do riso.
O pasado 7 de outubro tributóuselle a Xaquín Marín unha emotiva homenaxe no teatro Jofre de Ferrol, cheo ata a bandeira do humor, onde exerceu de mestre de cerimonias o inmenso Quico Cadaval cunha actuación deliciosamente divertida e intelixente, mentres que a parte musical correu a cargo da estupenda St. James Dixie Band. Os diferentes intervintes glosaron dende o atril a figura do noso autor, do que se dixo, en feliz metáfora, que debuxa en galego; ou que a súa obra absolutamente orixinal non bebeu en fonte ningunha (quizais porque el é unha fonte). Facendo unha referencia ao título dun breve ensaio que deu ao prelo no ano 2000 onde se inclúe a expresión humor líquido, durante a homenaxe nos preguntabamos que significado podería ter. Será porque a nosa é a terra do orballo? Non chegamos a unha conclusión, ata que ao final se desvelou todo: o de humor líquido era polas bágoas que o agasallado verteu, totalmente conmovido, cando os presentes nos unimos nunha grande ovación. O acto celebrouse baixo o epígrafe Humor galego feito a man, e nós dedicámoslle a Xaquín un aplauso feito a man. Ese día o teatro Jofre só amosaba a máscara risoña, e todos saímos convencidos de que na obra de Xaquín Marín endexamais caerá o telón.